(Թարգմանությունը Էդվարդ Յունկինսի “How government manipulates money and produces inflation” հոդվածից)
Ինֆլյացիան անազնիվ, կանխամտածված քաղաքականության արդյունք է և գործիք այն քաղաքական գործիչների համար, ովքեր չեն ցանկանում նվազեցնել իրենց ծախսերը: Կառավարությունը «ստեղծում է» նոր փող, որպեսզի ծածկի իր եկամուտները գերազանցող ծախսերը: Ինֆլյացիայի հիմնական պատճառը ծախսերը կրճատելու կամ հարկերի ավելացման ու հանրությունից փոխառելու միջոցով ռեսուրսներ ներգրավելու կառավարության ցանկության բացակայությունն է:
Փողի արժեզրկումը սխեմա է, որը կառավարությունն օգտագործում է մարդկանցից հարստություն վերցնելու և ծախսելու համար:
Կառավարության լրացուցիչ ծախսերը սովորաբար եկամուտների և բարեկեցության վերաբաշխման ջանքերի արդյունք են: Քաղաքական առաջնորդները, ովքեր վստահ են իրենց ուժերի, ռացիոնալության, հասարակությունը և բնությունը հսկելու, ինչպես նաև շարունակական առաջընթացի հասնելու ունակության վրա, տնտեսական հավասարության հասնելու նպատակով իշխանության ուժն օգտագործում են հարստությունը վերաբաշխելու համար: Լրացուցիչ փողերը, որոնք ստեղծվում են տպագրական մեքենայի և վարկի ընդլայնման միջոցով, հնարավորություն են տալիս կառավարությանն ավելի շատ ծախսել:
Ինֆլյացիան հարկ է, որն ավելի բարձր գների տեսքով ընկնում է յուրաքանչյուր քաղաքացու վրա: Դա նման է բոլոր ապրանքների և ծառայությունների վաճառքից հարկին: Ինչպես և հարկերը, ինֆլյացիան խեղաթյուրում է գները, փոխում է արտադրության կառուցվածքը, հարստությունը փոխանցում է ներդրողներից ծախսողներին, խանգարում է խնայողություններին ու ներդրումներին և խաթարում է անհատական նախաձեռնությունը:
Որպես հարկի վատագույն տեսակ՝ ինֆլյացիան մարդկանց վրա չի ազդում իրենց եկամուտներին կամ հարստությանը համամասնորեն: Դրա ընդգրկվածությունը կախված է բիզնեսից կամ տնտեսության ճյուղից, որում անհատն աշխատում է, և տարբեր ապրանքների առաջարկի ճկունությունից, ձևերից, որոնցում անհատը պահում է իր ակտիվները և այլն:
Ինֆլյացիան սկսվում է կառավարության կողմից փողի առաջարկի ընդլայնմամբ, որն անմիջապես օգուտ է բերում որոշ մարդկանց և միևնույն ժամանակ կորուստ` այլ մարդկանց:
Որպես կանոն, ֆիքսված եկամուտներով ֆիզիկական անձինք, վարկատուները և խնայողական հաշիվների սեփականատերերը կորուստ են կրում, իսկ վարկառուները և գույքի սեփականատերերն օգուտ են ստանում:
Որոշ անհատներ նոր փողի և բանկային վարկի՝ մյուսներից ավելի շուտ ստացման առավելություն ունեն․ սկզբում ունենում են ավելի շատ եկամուտ և կարող են գնել շատ ապրանքներ ու ծառայություններ սկզբնական ինֆլյացիոն գներով, այսինքն՝ երբ գները քիչ են բարձրացել (կամ ընդհանրապես չեն բարձրացել): Նոր փողերի ուշ ստացողները վճարում են ապրանքների և ծառայությունների համար ավելի բարձր գին, մինչդեռ նրանց եկամուտները մնացել են նույնը կամ ավելացել են գների աճին ոչ համամասնորեն:
Ինֆլյացիան ստեղծում է կեղծ շուկայական ազդակներ
Ինֆլյացիան կեղծում է տնտեսական հաշվարկները, շահույթի հաշվառումը և գործարարներին դրդում է սխալների: Ինֆլյացիան սխալ է ուղղորդում արտադրությունը, այնպես, որ սակավ ռեսուրսներն ուղղվում են ոչ նպատակահարմար նախագծերին: «Պատրանքային» շահույթը «խաբում է» արտադրողներին, խթանում է ոչ ճիշտ արտադրությունը, ներդրումները և պլանավորումը դարձնում է «մղձավանջ»: Տնտեսության բարգավաճման նախնական «մթնոլորտը» ցրվում է, երբ գները բարձրանում են, աշխատավարձի վճարումը ուշանում է, իսկ գործարար որոշումները, որոնք պայմանավորված էին շուկայի կեղծ ազդանշաններով, տալիս են վատ արդյունքներ:
Հաճախ, երբ կառավարությունը ցանկանում է խթանել տնտեսությունը, «ստիպում է» Կենտրոնական բանկին նվազեցնել տոկոսադրույքները: Դրա համար անհրաժեշտ է ստեղծել ավելի շատ «ծախսվող» փող: Տոկոսադրույքները նվազում են փոխառու միջոցների առաջարկի մեծացման հաշվին: Դա կարելի է անել` ստիպելով կենտրոնական բանկին գնել պետական պարտատոմսերը կամ ուղղակի ֆինանսավորել (այսինքն՝ փող տպել): Երբ դրամավարկային կարգավորման մարմինները մեծացնում են փողերի և վարկերի քանակը, նրանք առաջացնում են տոկոսադրույքների նախնական անկում: Բիզնեսներն սկսում են ընդլայնվել ավելի ցածր տոկոսադրույքների հաշվին: Արդյունքում հողը, աշխատուժը և կապիտալը թանկանում են: Որոշ ժամանակ անց վարկատուները հասկանում են ստեղծված իրավիճակը և ցանկանում են շահույթի իրական նորմ: Երբ նոր փողերը հոսում են տնտեսության միջով, տոկոսադրույքները վերադառնում են իրենց նորմալ մակարդակին և սխալները լինում են ակնհայտ:
Չճանաչելով կառավարության պատասխանատվությունը ինֆլյացիայի համար՝ քաղաքական գործիչները մեղավորությունը դնում են մասնավոր հատվածի վրա և ինֆլյացիայի դեմ պայքարելու համար հանդես են գալիս գները կարգավորելու և վերահսկելու հայտարարություններով: Նրանք չեն հասկանում, որ գների վերահսկողությունը չի կարող կանգնեցնել կամ նույնիսկ դանդաղեցնել ինֆլյացիան: Այն ամենը, ինչ կարող են անել վերահսկողության միջոցները, շահույթի մակարդակի նվազեցումն է, արտադրության ընդլայնման խոչընդոտումը և պակասուրդի ստեղծումը: Բացի այդ, և ամենակարևորը, նրանք չեն հասկանում, որ գների վերահսկողությունը հակասում է տնտեսական ազատականությանը:
Թարգմանությունը` Սրբուհի Իսրայելյանի
