Շրջանաձև տնտեսության էությունը

Հեղինակ՝   Արտյոմ Աշիգով

«Շրջանաձև տնտեսություն» տերմինն առաջին անգամ կիրառվել է Ուոլտեր Շտահելի կողմից 1982 թվականին։ Շրջանաձև տնտեսությունը փակ ցիկլերի[1] սկզբունքով գործող տնտեսությունն է, որի դեպքում հումքը, արտադրանքը և դրա բաղադրիչները հնարավորինս քիչ են կորցնում իրենց արժեքը, օգտագործվում են վերականգնվող էներգիայի աղբյուրները (օրինակ արև, քամի), իսկ հիմքում ընկած է համակարգային մտածելակերպը[2]:

 

Շրջանաձև տնտեսությունը նկարագրվում է որպես ռեսուրսների օգտագործման համակարգ, որտեղ գերակայում են կրճատումը, տարրերի վերամշակումը և վերաօգտագործումը։ Վերջին տարիներին շրջանաձև տնտեսության գաղափարը բավական մեծ տարածում է ստացել։ Հետագայում այն կարող է զբաղեցնել ներկայիս գծային (ավանդական) տնտեսական մոդելի տեղը։

 

 

Շրջանաձև տնտեսության գաղափարը հիմնված է 3R սկզբունքի վրա։

  • Կրճատում` հումքի նվազագույն չափով օգտագործում (Reduce)
  • Վերաօգտագործում՝ արտադրանքի և տարրերի կրկին օգտագործում (Reuse)
  • Վերամշակում (Recycle)

 

Որոշ բջջային հավելվածներ լավագույն կերպով են արտացոլում շրջանաձև տնտեսության սկզբունքները։ Հավելվածների շնորհիվ մարդիկ կարողանում են մեկ ավտոմեքենայով միասին ճանապարհ գնալ։ Դրանց շնորհիվ ավելի քիչ թվով մարդիկ են ստիպված լինում գնել սեփական ավտոմեքենա։ Այսինքն՝ նվազում է «հումքի» օգտագործումը (Կրճատում, Reduce)։ Եթե ավտոմեքենան դառնում է անսարք, ապա այն կամ վերանորոգում են կամ դրա մասերն օգտագործում այլ մեքենա արտադրելու համար (Վերաօգտագործում, Reuse)։ Երբ ավտոմեքենայի մասերն այլևս չեն կարող օգտագործվել, դրանց մասը կազմող մետաղը և պլաստիկը հալեցվում են՝ նոր ավտոմեքենա արտադրելու համար (Վերամշակում, Recycle):

 

Շրջանաձև տնտեսությանն անցումը չի սահմանափակվում միայն ավանդական տնտեսության բացասական հետևանքները նվազեցնելու ճշգրտումներով: Շրջանաձև տնտեսությունը ներկայացնում է համակարգային տեղաշարժ, որը ստեղծում է երկարատև կայունություն, նոր գործարար ու տնտեսական հնարավորություններ և ապահովում է էկոլոգիական ու սոցիալական մեծ օգուտներ:

 

Ռեսուրսների օգտագործման, ապրանքների և ծառայությունների արտադրության ու կառավարման ներկայիս մոդելը, որն ուղղված է կարճաժամկետ սպառմանը, մոլորակին տանում է դեպի անկայուն իրավիճակ: Ժամանակակից տնտեսական համակարգը հակասության մեջ է բնության կյանքի ցիկլի հետ և բախվում է կայուն զարգացման հայեցակարգին։ Շրջանաձև տնտեսությունը չի ճանաչում թափոնների կամ աղբանոցների գոյությունը։ Բոլոր տարրերն ունեն իրենց դերը և կրկին օգտագործվում են տարբեր փուլերում:

 

Շրջանաձև տնտեսությունը ենթադրում է որքան հնարավոր է շատ կենսաբանորեն լուծվող նյութերի կիրառում ապրանքների արտադրության մեջ, որպեսզի դրանք իրենց ծառայության ժամկետի ավարտին կարողանան վերադառնալ բնություն` շրջակա միջավայրին վնաս չհասցնելով։ Եթե հնարավոր չէ օգտագործել էկոլոգիապես մաքուր նյութեր (սարքավորումներ, մարտկոցներ), ապա նպատակ է դառնում դրանց վերամշակումը հեշտացնելը, դրանց «նոր կյանք» պարգևելը՝ կրկին ներմուծելով այդ նյութերը արտադրական ցիկլ։ Երբ դա հնարավոր չէ անել, անհրաժեշտ է վերամշակել այդ նյութերը շրջակա միջավայրի վրա վնասակար ազդեցությունը առավելագույնս նվազեցնելու համար։

 

Եթե այլ տնտեսական մոդելներում տնտեսական կողմը գերակայում է սոցիալական և էկոլոգիական կողմերի նկատմամբ, ապա շրջանաձև տնտեսությունը հաշվի է առնում բոլոր կողմերը։ Այն դրական նորույթ է ինչպես ձեռնարկությունների, այնպես էլ սպառողների համար։ Այս համակարգը ներդրած ընկերությունների օրինակը (Apple, Nike, Canon, Amazon և այլն) ցույց է տալիս, որ ռեսուրսների կրկնակի օգտագործումը տնտեսական տեսանկյունից ավելի արդյունավետ է, քան դետալների ստեղծումը զրոյից։ Արդյունքում արտադրության ծախսերը նվազում են։ Գները նույնպես ընկնում են՝ այդպիսով օգուտներ բերելով նաև սպառողներին։ Այսինքն՝ շրջանաձև տնտեսությունը հասարակությանն օգուտներ է բերում ոչ միայն էկոլոգիական, այլև տնտեսական տեսանկյունից։

 

[1] Փակ ցիկլ: Ցիկլային տնտեսությունում չկա «թափոն» հասկացությունը, քանի որ յուրաքանչյուր մնացորդ կարող է կրկին օգտագործվել նոր արտադրանքի արտադրության համար։ Թունավոր նյութերը վերացվում են, իսկ մնացորդները կրկին օգտագործվում են արտադրությունում՝ ձևավորելով փակ ցիկլ։ Սպառողի օգտագործելուց հետո արտադրողները վերցնում են (հետ են գնում) իրենց արտադրանքը և վերականգնում են դրանք։

 

[2] Համակարգային մտածելակերպ։ Ցիկլային տնտեսությունում յուրաքանչյուր սուբյեկտ (ընկերություն, անձ) կապված է այլ սուբյեկտների հետ: Միասին դրանք ձևավորում են համակարգ, որում մեկ «խաղացողի» գործողություններն ազդում են այլ «խաղացողների» վրա:

Դիտվել է՝ * անգամ

Լրահոս

  • 2021-06-25
  • Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը՝ 4,3%
  • 2021-06-24
  • Կորոնավիրուսի տնտեսական հետևանքների չեզոքացման 23-րդ միջոցառման շրջանակում աջակցությունը կշարունակվի
  • 2021-06-24
  • «Արտեկ փովեր սիստեմա» ընկերությունը «Ալյանս» ԱՏԳ-ում կիրականացնի անօդաչու թռչող սարքերի արտադրության գործունեություն
  • 2021-06-23
  • Հունվար-ապրիլին արտերկրից Հայաստան դրամական փոխանցումները 29.1%-ով աճել են
  • 2021-06-22
  • Տեղաբաշխվել են պետական կարճաժամկետ պարտատոմսեր
  • 2021-06-22
  • Մայիսին՝ ապրիլի համեմատ, գրանցված աշխատատեղերն ավելացել են շուրջ 8.5 հազարով
  • 2021-06-18
  • 4.1 մլրդ դրամի գերավճարի գումարները վերադարձվել են 29 306 հարկ վճարողներին
  • 2021-06-18
  • Հայաստան զբոսաշրջային այցելությունները ապրիլ ամսին կազմել են 41,881, իսկ մայիսին՝ 52,908
  • 2021-06-17
  • ԱԺ Ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովն ամփոփել է աշխատանքները
  • 2021-06-16
  • ԿԲ-ը վերանայել է գնահատականը, կանխատեսում է 4.6 տոկոս տնտեսական աճ
  • 2021-06-15
  • Արտաքին հատվածից ՀՀ տնտեսության վրա ակնկալում է էական գնաճային ազդեցություն
  • 2021-06-15
  • Վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը բարձրացվել է 0.5 տոկոսային կետով
  • 2021-06-14
  • Կապի ոլորտում փորձ է արվում ներդնել շարժական կապի լայնաշերտ 5G տեխնոլոգիաները
  • 2021-06-10
  • Համաշխարհային բանկը 2021թ․ Հայաստանում կանխատեսում է 3.4% տնտեսական աճ
  • 2021-06-09
  • Համաշխարհային բանկը գլոբալ տնտեսության համար 5,6% աճ է կանխատեսում
  • 2021-06-04
  • Սպառողական շուկայում 12-ամսյա գնաճը կազմել է 5.9%
  • 2021-06-03
  • Կառավարությունն ընդունել է ՀՀ-ից մի շարք ապրանքների արտահանման ժամանակավոր արգելք կիրառելու մասին որոշում
  • 2021-06-03
  • Գործադիրը հաստատել է ՀՀ-ում ինտենսիվ այգեգործության զարգացման ծրագիրը
  • 2021-06-02
  • Քննարկվել են տնտեսական ոլորտին վերաբերող տարեկան կատարողականները
  • 2021-06-01
  • 2020թ. պետական բյուջեի կատարման մասին տարեկան հաշվետվության քննարկումներ ԱԺ-ում
  • 2021-06-01
  • 2021թ. 5 ամիսներին ՊԵԿ-ն ապահովել է 618.4 մլրդ դրամ հարկային եկամուտ
  • 2021-06-01
  • Սոցիալական պաշտպանության համակարգի ախտորոշումը և ՔՈՎԻԴ-19-ի ազդեցությունը ՀՀ տնային տնտեսությունների վրա
  • 2021-05-31
  • ՕECD-ն զգուշացնում է գլոբալ տնտեսության անհավասարաչափ վերականգնման մասին
  • 2021-05-31
  • Տեղի ունեցել ՀՀ-ում Ֆինանսական կրթման ազգային ծրագրի մշակման և իրագործման հանձնաժողովի 17-րդ նիստը
  • 2021-05-31
  • Անշարժ գույքի շուկան դեռևս չի վերադարձել նախաքովիդյան վիճակին
  • 2021-05-26
  • Ուղեցույցներ ու իրազեկման թերթիկներ` տնտեսվարողների համար
  • 2021-05-25
  • Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը՝ 2,6%
  • 2021-05-25
  • Տեղաբաշխվել են պետական կարճաժամկետ պարտատոմսեր` 1 մլրդ դրամ ծավալով
  • 2021-05-24
  • 2021թ․ 1-ին եռամսյակում ՀՆԱ-ի աճը կազմել է – 3,3%
  • 2021-05-24
  • Մայիսի 24-ին կտեղաբաշխվեն պետական պարտատոմսեր․ ՀՀ ՖՆ
  • 2021-05-20
  • Նախագիծ անշարժ գույքի կառուցապատմամբ զբաղվող տնտեսավարող սուբյեկտների մոտ ԱԱՀ-ի և շահութահարկի մասով առաջացած խնդիրների լուծման համար
  • 2021-05-20
  • Պարզեցվել է տնտեսվարողներին անցումային գերավճարների վերադարձման կարգը
  • 2021-05-20
  • Հայաստանի բանկերի միությունն ամփոփել է համակարգի առաջին եռամսյակի ցուցանիշները
  • 2021-05-19
  • ԿԲ-ը հրապարակել է 2021թ. մայիսի 4-ի վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի արձանագրությունը
  • 2021-05-18
  • 2020թ․ առաջին երեք եռամսյակում ԿԲ-ն վարել է խթանող դրամավարկային քաղաքականություն
  • 2021-05-18
  • Տրանսֆերային գնագոյացման կարգավորումները՝ հարկային կարգապահության բարելավման միջոց
  • 2021-05-13
  • Գործադիրը հաստատել է ոռոգման համակարգի ֆինանսական առողջացման աջակցության 2021 թվականի ծրագիրը
  • 2021-05-13
  • Մարզպետարաններին կտրամադրվեն լրացուցիչ սուբվենցիաներ
  • 2021-05-13
  • Գիտաշխատողների աշխատավարձերն աստիճանաբար կբարձրանան
  • 2021-05-12
  • Տարեվերջին գնաճային ճնշումը Հայաստանում կթուլանա․ ԵԱԶԲ
  • 2021-05-11
  • Բնակչության ծերացումը կնվազեցնի գլոբալ տնտեսական աճը․ Moody’s
  • 2021-05-10
  • Գարնանացան հացահատիկային, հատիկաընդեղեն և կերային մշակաբույսերի արտադրության խթանման պետական աջակցության ծրագիր
  • 2021-05-07
  • ՊԵԿ-ը հրապարակել է զբոսաշրջության և առևտրական գործունեության վերաբերյալ հարկային ուղեցույցներ
  • 2021-05-07
  • Պարենային ապրանքների համաշխարհային գների աճը ապրիլին շարունակվել է
  • 2021-05-07
  • ԱՄՆ-ից սկսել են ավելի շատ փող ուղարկել Հայաստան
  • 2021-05-06
  • Օտարերկրյա ուղղակի ներդրումներն աշխարհում հակառեկորդ են սահմանել
  • 2021-05-05
  • Սպառողական շուկայում 12-ամսյա գնաճը կազմել է 6.2%
  • 2021-05-04
  • Զբոսաշրջության ոլորտի առավել ճշգրիտ վիճակագրական տվյալների հավաքագրում՝ ՍԷԿՏ համակարգի բարելավման միջոցով
  • 2021-05-04
  • 12-ամսյա բնականոն գնաճը ևս արագացել է՝ մարտի վերջին կազմելով 6.6%։
  • 2021-05-04
  • 2020-ին Հայաստանում անկանխիկ գործարքների ծավալը 37%-ով ավելացել է
  • 2021-05-04
  • Վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը բարձրացվել է 0.5 տոկոսային կետով
  • 2021-05-04
  • ԵՄ երկրներում գրեթե 7 միլիոն աշխատատեղ է կրճատվել օդային ուղևորափոխադրումների դադարեցման պատճառով
  • 2021-05-03
  • Արցախում նվազագույն սպառողական զամբյուղի արժեքն աճել է
  • 2021-04-30
  • Մեկնարկել է «Ապագա Հայկականը» հանրային նախաձեռնությունը
  • 2021-04-28
  • 2021 թվականին ՀԿԵ-ն հիմնանորոգելու է 9,5 կմ երկաթուղային գծեր
  • 2021-04-27
  • Քննարկվել են Կառավարության առաջիկա քայլերը պետական պարտքի նվազեցման ուղղությամբ
  • 2021-04-27
  • ՊԵԿ-ն աջակցության ծրագրերի շրջանակում շուրջ 9 մլրդ դրամ է բաշխել տնտեսվարողներին
  • 2021-04-27
  • 2020թ. բյուջեի կատարման տարեկան հաշվետվությունը կառավարությունը խորհրդարան կներկայացնի մինչև մայիսի 1-ը
  • 2021-04-27
  • Քննարկվեցին փողերի լվացման և ահաբեկչության ֆինանսավորման դեմ պայքարին առնչվող հարցեր
  • 2021-04-26
  • Տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը (2021թ․ հունվար-մարտ)՝ – 2,0%
  • 2021-04-23
  • ՎԶԵԲ-ը կաջակցի Հայաստանի ֆոնդային բորսային` մշակելու կապիտալի շուկայի զարգացման ռազմավարությունը
  • 2021-04-22
  • 6 ամսով երկարացվել է ժամանակավորապես ներմուծված ավտոմեքենաների՝ ԵԱՏՄ տարածքում մնալու ժամկետը
  • 2021-04-21
  • Համավարակից վերականգնումը կլիմայի փոփոխությանն ուղղված գործողություններին թափ հաղորդելու հնարավորություն
  • 2021-04-21
  • 2020թ. մարտի համեմատ եկամուտ ապահոված աշխատատեղերի քանակն ավելացել է շուրջ 2500-ով
  • 2021-04-21
  • Ապրիլի 19-ին տեղաբաշխվել են պարտատոմսեր
  • 2021-04-21
  • PwC-ն կազմել է ԿԲ թվային արժույթների գլոբալ վարկանիշը
  • 2021-04-21
  • Եկամտային հարկի գումարների վերադարձման դիմումներն անհրաժեշտ է ուղարկել էլեկտրոնային եղանակով
  • 2021-04-20
  • 2021թ․ 1-ին եռամսյակի ՏՏ ոլորտի խոշոր հարկ վճարողները
  • 2021-04-15
  • 2021թ. առաջին եռամսյակում 1000 խոշոր հարկ վճարողները
  • 2021-04-14
  • Շուրջ 4.7 մլրդ դրամ կորոնավիրուսի տնտեսական հետևանքների չեզոքացման 23-րդ միջոցառման շահառուներին
  • 2021-04-13
  • ՀՀ 2021թ․ թողարկված եվրապարտատոմսերը սկսել են շրջանառվել Հայաստանի ֆոնդային բորսայում
  • 2021-04-12
  • 2020թ․ ավանդներն ավելացել են 101 մլրդ դրամով կամ 2.9%-ով
  • 2021-04-09
  • Աշխատանքի առցանց հայտարարությունների վերլուծություն
  • 2021-04-09
  • Evocabank-ի պարտատոմսերը ցուցակվել են Հայաստանի ֆոնդային բորսայում
  • 2021-04-08
  • Գիտատեխնիկական ծրագրերի իրականացման համար կտրամադրվի հավելյալ գումար
  • 2021-04-08
  • ՀՀ կենտրոնական բանկը ՀՀ արտարժութային շուկայում կիրականացնի գործառնություններ
  • 2021-04-07
  • 2021թ․ ապրիլի 1-ի դրությամբ ավելացել է միկրոձեռնարկատերերի քանակը
  • 2021-04-07
  • Բեռնափոխադրումների անկում և ուղևորափոխադրումների աճ 2021թ․ առաջին եռամսյակում
  • 2021-04-07
  • 2020թ․-ին վճարային քարտերով գործարքների ծավալը 2019թ․-ի համեմատ ավելացել է 16.4%-ով
  • 2021-04-05
  • Սպառողական շուկայում 12-ամսյա գնաճը կազմել է 5.8%

    Ամենաընթերցված

    7 օր 30 օր